मुंबई विद्यापीठात व्याख्यानात माजी सरन्यायाधीशांचे वक्तव्य
मुंबई-:भारतातील माजी सरन्यायाधीश (CJI) बी.आर. गवई यांनी शनिवारी मुंबई विद्यापीठात आयोजित व्याख्यानात भाग घेतला. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त आयोजित या कार्यक्रमात त्यांनी आरक्षण आणि सामाजिक न्याय या विषयावर सविस्तर विचार मांडले.
“आरक्षण म्हणजे मागे राहिलेल्यांना सायकल” — आंबेडकरांचे तत्वज्ञान अधोरेखित
गवई म्हणाले की, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या मते आरक्षण म्हणजे एखाद्या मागे राहिलेल्या व्यक्तीला सायकल देणे जेणेकरून तो इतरांच्या बरोबरीने येऊ शकेल.परंतु याचा अर्थ असा नाही की एखादी व्यक्ती आयुष्यभर सायकलवरच फिरत राहील आणि नवीन लोकांना संधीच मिळणार नाही.
⚖️ “CJIच्या मुलाला आणि मजुराच्या मुलाला एकाच निकषाने मोजणे योग्य?”
ते पुढे म्हणाले, “CJI किंवा मुख्य सचिवांच्या मुलाला आणि ग्रामीण शाळेत शिकणाऱ्या मजुराच्या मुलाला एकाच मापदंडाने मोजले जाऊ शकते का?”त्यांनी स्पष्ट केले की सामाजिक न्यायाचा अर्थ संधी समान करणे आहे, कायमस्वरूपी आसन राखून ठेवणे नाही.
🧾 “SC वर्गातही क्रीमी लेयर लागू व्हायला हवी” — गवईंचे मत
माजी CJI गवई यांनी सांगितले की इंदिरा साहनी प्रकरणात क्रीमी लेयरचा सिद्धांत निश्चित करण्यात आला होता आणि त्यांनी स्वतः एका निर्णयात म्हटले होते की हा सिद्धांत अनुसूचित जाती (SC) वर्गातही लागू व्हावा.यावरून समाजातील काही घटकांकडून त्यांच्यावर टीकाही झाली असल्याचा त्यांनी उल्लेख केला.
“क्रीमी लेयरबद्दल बोललो म्हणून आरोप — पण न्यायाधीश नियुक्तीत आरक्षणच नाही!”
गवई म्हणाले, “काही लोक म्हणाले की मी आरक्षणाचा लाभ घेऊन सर्वोच्च न्यायालयात पोहोचलो आणि आता क्रीमी लेयरबद्दल बोलत आहे. मात्र उच्च न्यायालय व सर्वोच्च न्यायालयातील नियुक्तीमध्ये आरक्षण नसते, त्यामुळे हा आरोप तथ्यहीन आहे.”
चप्पल फेकण्याच्या घटनेबद्दलही भाष्य
याआधी, 1 नोव्हेंबर रोजी CJI गवई यांनी सांगितले होते की न्यायालयात झालेल्या चप्पल फेकण्याच्या प्रयत्नाचा त्यांच्या मनावर कोणताही परिणाम झाला नाही.एका वृत्तवाहिनीशी बोलताना त्यांनी सांगितले की, ज्याने चप्पल फेकली त्याला त्यांनी त्याच क्षणी माफ केले.
“कायद्याची शान शिक्षेत नाही, तर माफ करण्यात आहे”
त्यांनी सांगितले की क्षमा करण्याची वृत्ती ही त्यांच्या संगोपनाची आणि घरातील संस्कारांची देण आहे.“कायद्याची खरी प्रतिष्ठा शिक्षा करण्यात नसून माफ करण्यात आहे,” असे त्यांनी ठामपणे सांगितले.